در این مقاله به بررسی نخ لایکرا یا اسپاندکس می‌پردازیم. لایکرا (Lycra) یک رشته مصنوعی است که توسط شرکت دوپن (DuPont شرکت صنایع شیمیایی آمریکایی)، در سال 1958 میلادی تولید شد. لایکرا همچنین به نام استومر یا اسپاندکس (Spandex) نیز شناخته می‌شود. این شرکت در تحقیقات خود به دنبال راه‌هایی برای تولید الیافی بود که ویژگی‌های ارتجاعی لاستیک را داشته باشد اما در عین حال قابل استفاده در صنعت نساجی باشد. برنامه‌هایی برای تجاری‌سازی و پذیرش علامت تجاری لایکرا (Lycra) در اکتبر 1959 اعلام شد.
ماده تشکیل دهنده الیاف در Lycra یک پلیمر مصنوعی با زنجیره بلند است. این زنجیره مولکولی از حداقل 85 درصد پلی یورتان تشکیل شده است. این بدان معنی است که 100% خاصیت کشسانی Lycra مصنوعی بوده و حاوی هیچ گونه لاستیک طبیعی نیست. لایکرا در اصطلاح فنی پلی یورتان قطعه‌بندی شده نامیده می‌شود که از بخش‌های نرم یا انعطاف‌پذیر تشکیل شده است که با بخش‌های سخت به هم متصل شده‌اند.
ویژگی‌های Lycra:
- 4 تا 7 برابر طول اولیه خود کشیده شده و سپس به طول اولیه خود بازمی‌گردد.
- می‌تواند به طور مکرر کشیده و آزاد شود.
- قوی‌تر، بادوام تر و مقاومت کششی بالاتر از لاستیک
- سبک، نرم، صاف و انعطاف‌پذیر
- در پوشاک، ترکیبی از راحتی و حفظ شکل را فراهم می‌کند و از افتادگی جلوگیری می‌کند
- قابل رنگرزی
- مقاوم در برابر پوسیدگی توسط تعریق، لوسیون‌ها و مواد شوینده
- مقاوم در برابر سایش
- در ظرافت‌های 10 تا 2500 دنیر موجود است.
نحوه استفاده از Lycra
لایکرا (Lycra) معمولا به تنهایی استفاده نشده و با الیاف طبیعی (مانند پنبه) یا مصنوعی (مانند پلی استر) ترکیب می‌شود. لایکرا در ایران معمولا در نمرات 20، 30، 40، 70، 110، 140 و 210 دنیر در ترکیب با نمرات مختلف نخ پلی استر یا پنبه استفاده می‌شود.
به صورت کلی روش بافندگی مورد استفاده و نوع پارچه و استفاده نهایی از آن، تعیین کننده مقدار و نوع لایکرا (Lycra) مورد نیاز برای اطمینان از عملکرد و زیبایی بهینه را تعیین می‌کند. حداقل 2 درصد لایکرا (Lycra) برای بهبود حرکتی پارچه و حفظ شکل آن کافی است، در حالی که پارچه‌های لباس‌هایی با عملکرد کشسانی بالا مانند لباس شنا و لباس ورزشی با تحرکات بدنی بالا ممکن است حاوی 20-30 درصد لایکرا (Lycra) باشند.
مراقبت از لایکرا Lycra:
- شستشو با دست یا ماشین در آب ولرم
- از سفیدکننده کلر روی پارچه‌های حاوی لایکرا یا اسپندکس استفاده نکنید. از سفید کننده‌های اکسیژن یا پربورات سدیم استفاده کنید.
- اتوکشی در صورت نیاز باید به سرعت انجام شود. اتو را خیلی طولانی در یک موقعیت رها نکنید و از دمای پایین استفاده کنید.
- برای دستورالعمل‌های خاص، به برچسب مراقبت لباس مراجعه کنید.
برخی از کاربردهای عمده نخ لایکرا
ویژگی‌های نخ لایکرا یا اسپاندکس زمینه‌های جدیدی را در ساخت و طراحی پارچه باز می‌کند که با نخ‌های معمولی قابل دستیابی نیست. به طور مثال:
- لباس‌هایی که در آن راحتی و تناسب مورد نظر است: جوراب بافی، لباس شنا، لباس هوازی و ورزشی، شلوار اسکی، کت گلف، پوشک یکبار مصرف، کمربند، لباس زیر
- پوشش محافظ: محافظ کابل و شیلنگ
- لباس‌های ورزشی: لباس دوچرخه سواری و …
ثبت ديدگاه